بررسی ٣٠ خانواده فونت لاتین و مقایسه با روال طراحی فونت فارسی و معرفی اولین فونت درتی (کثیف) و اولین فونت با گلیف های جداگانه در ایران
تاریخ انتشار: ۱۳۸۶/۷/۱۰
محل انتشار: وب‌سایت تخصصی گرافیک رسم
این که چرا ستاره نقطه تی تی اف عنوان این مقاله شد دلیل خاصی ندارد اما در واقع همان *.ttf است و معنا و مفهوم آن این است که این متن مربوط به فونت و از این جور حرفهاست. فونت ها هم همان طور که احتمالا می دانیم ( بخوانید نمی دانیم ) خانواده هایی دارند و از قضا گاهی فرزندانی نیز به دنیا می آورند! این مطلب به دلایل فراوانی که شاید در طول آن ذکر شود و شاید هم نشود ارتباط خاصی به فونت های فارسی (؟) پیدا نمی کند بلکه به فونت های لاتین و شاخه های متنوع و بی شمار طراحی فونت در ممالک مترقیه مربوط می باشد. فلذا اصلا به ما مربوط نمی شود!
در فونت های فارسی (؟) به غیر از فونت های استاندارد و نرمال که برای کارهای چاپی و در صفحه آرایی های کتاب و مجلات و روزنامه ها به کار می روند تقریبا فونتی که بتوان آن را در زمره ی دیگری جای داد به طور جدی طراحی نشده است. البته مستثنی کنید فونت ها و تایپ فیس هایی را که طراحان برای کارهای شخصی خود طراحی می کنند و در واقع تمایلی به عرضه ی آنها ندارند : مثلا تایپ فیس آقای ساعد مشکی یا آقای رضا عابدینی یا آقای فرهاد فزونی و… که می توان آنها را در خانواده ی Distorted (= دارای اعوجاج یا معوج ! ، با این وضع کلمات دخیل آن وقت انتظار دارند که ما لاتین ننویسیم ، آخر معوج هم شد معادل! البته چولیده را هم می توانید به مناسبت پاس داشتن فارسی داشته باشید! ) یاTypewriter (= ماشین تحریری ) قرار داد.
باز هم البته فونت هایی هستند که به آنها فانتزی (؟) می گویند که متفاوت هستند و منظور از فانتزی هم احتمالا همان غیرنرمال یا غیر استاندارد برای کارهای چاپی ست! اما در بیرون از بلاد ما در فرنگستان انسان هایی وجود دارند که حقیقتا می توان به آنها طراح حروف و فونت گفت و جالب تر این که مثلا کارشان طراحی فونت یا تایپ فیس برای یک فیلم یا یک بازی رایانه ای یا یک سایت شخصی یا چیزهای خیلی معمولی ست و جالب ترتر این که در آنجا فرقی بین طراح فونت Garamond و Caslon با طراح فونت Dirty Ego یاDown Come وجود ندارد ، هر دو طراح فونت هستند و کار هر دو مهم و در خور توجه و دارای ارزش و جالب ترترتر این که در آن ممالک یک شخص با طراحی یک فونت که با آن روی تابلوهای راهنمایی و رانندگی می نویسند : “از سمت راست حرکت کنید” خود را طراح فونت حرفه ای نمی نامد! جدا نمی دانم که ما ایرانی ها کارهایی را انجام نمی دهیم چون نمی خواهیم انجام نمی دهیم یا چون نمی توانیم ؟ یعنی طراحان ما واقعا نمی خواهند فونت های متفاوت و متنوع طراحی کنند یا می خواهند اما اصلا نمی توانند ؟ البته در اینجا این سخن هم به میان می آید که ما در همین فونت های نرمال مان مانده ایم حالا بیاییم فونت های معوج طراحی کنیم ؟!
بعد از این مقایسه ی تکراری و نا امید کننده به اصل ماجرا می پردازیم و آن هم اشاره ای به خانواده های فونت های لاتین و ذکر نام ها و دیدن تصاویری از آنهاست ، حقیقتا عرض کنم که من کتاب یا مقاله ای راجع به خانواده های فونت های لاتین در روزگار فعلی ( منظور سال های اخیر است ) ندیده ام بنابراین این شاخه ها و تقسیم بندی ها وحی منزل نبوده و تنها مهم ترین و معروف ترین آنهاست و همین طور پیدا کردن نام های معادل این خانواده ها بسیار کسالت بار می نماید… دقیقا مثل این است که بخواهیم برای کوبیسم یا امپرسیونیسم یا فوتوریسم یک معادل یک کلمه ای پیدا کنیم… به همان اندازه مضحک است بنابراین اولین کلمه ای که به ذهنمان خطور کرد نوشتیم و در جاهایی هم داستان نوشتیم یا ؟ گذاشتیم :
۱- ۳D یا سه بعدی : همان طور که از نامش پیداست فونت هایی را دربر می گیرد که گلیف های سه بعدی دارند و مثلا حروف در زاویه های ۴۵ یا ۶۰ یا ۹۰ درجه سایه دار یا مثل اسکلت ساختمان ساختاربندی شده اند مانند : Agent Orange و Baveuse 3D وBlox (BRK) و Captain Lethargic و…
۲- Adventure یا ماجرایی! : همان طور که از نامش پیدا نیست فونت هایی با حالت های خاص لبه ها و تیزی های عجیب که بهتر است نگاهی به آنها بیاندازید. مانند: Captain Kidd Demoو Don Drakon و dwarves و…
۳- Arabic یا عربی : در شاخه بندی فونت های لاتین فونت های خارجی و غیر لاتینی که بسیار کاربرد دارند یا به مرور کاربرد یافته اند معمولا یک شاخه ی جداگانه را به خود اختصاص می دهند مانند عربی، چینی، یونانی، ژاپنی، روسی و… در این شاخه گاهی علاوه بر فونت های عربی استاندارد، فونت های لاتینی که با حروف عربی ساخته شده اند نیز حضور دارند یعنی در واقع حرف “ط” عربی را به گونه ای کج می کنند که مثلا شبیه به “d” شود! ما این کار را به شما پیشنهاد نمی کنیم اگر چنین کاری بکنید ما هیچ وقت خودمان را برای نوشتن این مقاله نمی بخشیم…! مانند : Afarat ibn Blady وArabDancesMediumItalic و DS Arabic و psuedosaudi و…
۴- Beveled یا مورب : البته همان طور که گفتم مورب اولین کلمه ای بود که به ذهن ما خطور کرد شما می توانید هر چیز دیگری جای آن بگذارید… شما بعد از این همه سال کار گرافیک باید مفهوم خود Beveled را بدانید ! فونت هایی که گلیف هایشان بر روی خود سایه هایی مورب دارند. مانند: Rubber Walls و TwoForJuanNF و Voodoo Dollsو…
۵- Brush یا قلم مو : خیر…غیر ممکن است…به هیچ عنوان…شکسته نفسی می کنید…حتی اگر فوت کنم راجع به فونت های قلم مو چیزی نمی نویسم : مگر می شود که طراحان گرافیک ندانند که این فونت ها در واقع گلیف های شبیه به حرکت قلم مو دارند ؟! مانند : Cezanne Regular و Dark Horse و DJ Gross و…
۶- Calligraphy یا خوشنویسی : منظور فونت هایی ست که بنا به حروف خوشنویسی ( البته لاتین و نه مثلا نستعلیق ) طراحی می شوند. مانند: AdineKirnberg-Script وAmaze Normal و Ariston و BrockScript و…
۷- Chinese یا چینی : مانند فونت های عربی که گفته شد و همین طور فونت هایی به زبان چینی و همین طور فونت هایی که د آنها سعی شده حروف لاتین به شکل حروف چینی طراحی شود، توجه کنید که این حالت با تبدیل خود حروف عربی به حروف لاتین تفاوت دارد این حالت در فونت های یونانی، ژاپنی، روسی و… نیز رواج دارد. مانند :Chang and Eng و Chinese Takeaway و far_east و Gang of Three و…
۸- Comic یا همان کمیک : احتمالا این دسته از فونت ها هستند که در ایران فارسی شان فانتزی نامیده می شود همان طور که مشخص است فونت هایی هستند معمولا گرد شده و نرم و مضحک…مانند : ۱۹۸۰ Portable و ۲Peas Drama Queen و ۲Peas Goofball و…
۹- Computer یا کامپیوتری : فونت هایی که بر اساس فونت های اولیه ای که در صنعت کامپیوتر و در نرم افزارهای اولیه که نمایشگرهای نقطه ای داشتند طراحی نمی شوند! اگر این طور بود خوب بود اما این فونت ها در واقع همان فونت های Dotted هستند با این تفاوت که حروفشان از نقطه های ریز مربع شکل تشکیل می شوند ( بر خلاف Dottedکه از حروف دایره ای بهره می برد ) مانند : Alpine 7558M و Arcade و Atmosphereو…
۱۰- Curly یا فرفری! : فونت هایی که گلیف هایشان جداگانه فر خورده اند یا در واقه پیچ پیچی می باشند. مانند: A Yummy Apology و Acadian! و Bellyfish و BubbleBoy2و…
۱۱- Decorative یا آذینی : فونت هایی که پر از نقش و نگار و خطوط و تزئینات هستند و به همین کار هم می آیند. مانند:۱۰۱! Star Lit Nght و ۱۰۱! EtchASketch و ۱۰۱! All American و…
۱۲- Dirty یا کثیف : این دسته از فونت ها به شدت مورد علاقه ی اینجانب می باشند و حرکات محسوسی نیز از جانب من در جهت طراحی فونت های فارسی کثیف صورت گرفته است که شاید قرنهای آینده به منصه ی ظهور برسد. فونت هایی که گلیف های چرکین و پاره شده و خط خطی شده و لک دار و پوسیده از ویژگی های آنهاست و همین طور در مواردی استفاده از گلیف های استاندارد دیگر فونت ها و ادغام چندین فونت در یکدیگر البته با اسانس چرک و دود جایز است! اضافه کنم که طراحان این دسته از فونت ها به نوعی دستکاری و تغییر و ویرایش دیگر فونت ها را مد نظر دارند. مانند: ۲۸ Days Later و ۴YEOstampو Addicted to Type و…البته فونتی که در پایین مشاهده می کنید جزو تمیز ترین کثیف هاست برای چرکین ترین کثیف ها می توانید به Cocaine sansو Got Heroin? و… مراجعه کنید:
۱۳- Distorted یا چولیده! : فونت هایی که گلیف هایشان از هر لحاظ که تصورش را بکنید اعوجاج حاصل کرده اند. مانند: ABUSO و Acidic و acid_reflux و After Shok وAileenation و…
۱۴- Dotted یا خال خال : که در واقع همان نقطه نقطه صحیح تر است، در این فونت ها گلیف ها کلا از نقطه های ریز تشکیل شده اند. مانند: Alphabet_05 و Atomic Clock Radio و Balls on the rampage و Charaille AOE و…
۱۵- Embossed یا برجسته : فونت هایی که گلیف هایشان از سطح برجسته تر می شوند و رو می آیند. مانند: Bas Relief و Devil’s Handshake و Split Enzymes و…
۱۶- Famous یا مشهور : منظور فونت هایی ست که برای سازمان ها نهادها فیلم ها بازی ها نرم افزارها روزنامه ها سایت ها و… طراحی شده اند ، لازم به ذکر است که این دسته از فونت ها تنها برای همین منظور طراحی شده اند و در واقع سفارش دهندگان برای سازمان ها نهادها فیلم ها بازی ها نرم افزارها روزنامه ها سایت ها و… خود به طراح سفارش می دهند و او هم فونت را به طور اختصاصی برای سازمان ها نهادها فیلم ها بازی ها نرم افزارها روزنامه ها سایت ها و… طراحی می کند و قرار هم بر این است که فقط سازمان ها نهادها فیلم ها بازی ها نرم افزارها روزنامه ها سایت ها و… مربوطه از آن فونت استفاده کنند!! مانند: African و Alias و BatmanForeverAlternate و Ben Pioneer Bold و Blade Runner Movie Font و…
۱۷- Fire یا آتش : به نظر شما این که حروف یک فونت مانند جرقه یا شعله ی آتش باشند چیز مهمی ست که برای آن یک شاخه در نظر بگیریم ؟ خیر نیست… پس شماره ی ۱۷ را پس می گیریم…
۱۷- Funky یا ؟ : گذاشتن یک اسم برای این فونت ها ممکن نبود! پس خودتان ببینید :Advert Regular و Advertising Gothic Demo و AmsterdamTangram و…
۱۸- Gothic یا گوتیک : فونت های با سبک و سیاق گوتیک. مانند: Abaddon! وArdenwood Demo و Argor Got Scaqh و Bayern و…
۱۹- Graffiti یا دیوار نوشته : فونت هایی که بر اساس حروف خاصی که معمولا در دیوار نوشته ها به کار می روند طراحی می شوند یعنی حروفی با قابلیت سریع نویسی بوسیله ی دست. مانند: ۵ cent و Jungle Bold و Krylon Gothic و…
۲۰- Greek یا یونانی : مانند فونت های عربی و چینی که گفته شد و همین طور فونت هایی به زبان یونانی مانند : Achilles و Alfabetix و Ancient Geek و…
۲۱- Handwritten یا دست خط : فونت های ساخته شده از روی دست خط. مانند:Abscissa و BickhamScriptPro-Bold و KUNSTLER و Vladimir Script و Viner Hand ITCو…
۲۲- Headline یا سر صفحه : منظور فونت هایی است که برای سر صفحه ها و عنوان ها در صفحه آرایی ها به کار می رود. مانند: Action Force Normal و AmarilloUSAF وAmbient Medium و…
۲۳- Japanese یا ژاپنی : مانند فونت های عربی و چینی که گفته شد و همین طور فونت هایی به زبان ژاپنی مانند: Anyong و Osaka-Sans Serif و TokyoSoft و…
۲۴- Outline یا توخالی : فونت هایی که در حروف آنها فقط مرزی در اطراف حروف وجود دارد و به اصطلاح توخالی هستند. مانند: abc,pipe و Allstar Regular و هر فونت تو خالی دیگر… در ضمن شما می توانید هر فونتی را به راحتی با هر نرم افزار ساده ی ویرایش فونت به توخالی تبدیل کنید… بنابراین Outline را نمی توان یک خانواده به حساب آورد بیشتر یک نوع به حساب می آید مانند Bold و Regular و Fracture و…
۲۵- Retro یا رجوع کننده به گذشته! ( جدا معادل یک کلمه ای پیدا نکردم ) : منظور فونت هایی است که با توجه به هنرهای گذشته انجام می گیرد مثلا با توجه به آداب و رسوم یا نمادها و اعتقادات قدیمی برای عنوان هم می توانید چیزی در مایه های “ابتدایی” برای آن در نظر بگیرید اساسا فونت های این گروه به نوعی ساده هستند. مانند: ۱٫Laitos و Anabolic Spheroid و Andes و…
۲۶- Rounded یا گرد شده : فونت هایی که گلیف های با مرز و حاشیه ی صاف شده و مدور دارند. مانند: Adira Display SSi و Base 4 و bauwerck و…
۲۷- Russian یا روسی : مانند فونت های عربی و چینی که گفته شد و همین طور فونت هایی به زبان روسی مانند : Cyberia و Eurocentric و Soviet و…
۲۸- Sans-serif یا بدون زایده : فونت های معروفی که در ابتدا و انتهای حروف زبانه یا زایده ندارند. مانند: Accidental Presidency و Almonte و بسیاری از فونت های بدون زایده مانند همین Tahoma
۲۹- Stencil یا استنسیل : فونت هایی که دارای حروفی هستند که گویا استنسیل شده اند از ویژگی های این حروف برش های ضخیم روی حروف است این فونت ها هم فونت های دیگر را مورد لطف قرار می دهند! مانند: Boston Traffic و Crass و ITOMI VINCA STENCIL و…
۳۰- Typewriter یا ماشین تحریری: فونت های زیبایی که بر اساس حروف به کار رفته در ماشین های تحریر قدیمی ساخته شده و تنوع بی شماری در آنها دیده می شود. اساس این فونت ها فونت معروفCourier است که در ماشین های تحریر به کار می رفته است. مانند: ۱۹۴۲ Report و Adler و bulkyRefuse Type Normal وMom’sTypewriter و Mc Garey و Typewriter from hell و…
گفتن این نکته نیز ضروری به نظر می رسد که اغلب فونت های لاتین به طور همزمان در چند خانواده عضو هستند ! یعنی شما می توانید فونتی را هم در Typewriter و هم درDirty و یا فونتی را هم در Famous و هم در Distorted رده بندی کنید.
بله… پس از دیدن این همه گوناگونی و تنوع در فونت های لاتین می بینیم که باید هم فونت فارسی را به صورت فونت فارسی (؟) بنویسیم! اما دست نگه دارید… در اینجا تصمیم داریم حرف اول خود را تا حدودی پس بگیریم و با تساهل و تسامح فراوان نگاهی به فونت های فارسی غیر استاندارد برای کارهای چاپی نیز بیاندازیم البته این غیر استاندارد به معنای این نیست که نمی شود این فونت ها را چاپ کرد بلکه به این معناست که برای کارهای صفحه آرایی در کتاب و مجله و روزنامه نمی توان از آنها استفاده کرد یعنی نامناسب برای متن یا غیر نرمال. فونت هایی را که حداقل ها را داشته باشند به طور اجمالی بررسی می کنیم :
فونت های Arshia و Elham و Farnaz و Homa و Narm را می توان به نوعی Roundedدانست همین طور می توان فونت های Cheshmeh و Haleh و Johar را Distorted و فونت های Jadid و Kourosh و Nasim و Titr را Headline و فونت های Kamran وKoodak و Morvarid را Comic و فونت های Majid Shadow و Tawfiq Outline راOutline و فونت Moj را Curly به حساب آورد و البته فونت هایی مثل Badr و Jalal وLotus و Mitra و Nazanin و Roya و Yaqut و Yas و بالاخره Zar را مناسب برای متن و جزو فونت های نرمال می دانیم. در اینجا من، بنده، خود را در کمال تواضع اولین و تنهاترین! طراح فونت فارسی در خانواده ی Dirty و Typewriter و Retro و همچنین فونت فارسی با گلیف های غیر چسبان اعلام می دارم!
